คมศักดิ์ สว่างไสว 

นักวิจัยอิสระ

|||| ถ้าหากเราได้ตามเมกะเทรนด์ของโลกเป็นประจำก็จะพบว่า แนวโน้มใหญ่ของโลกเรื่องหนึ่งที่ถูกรายงานทั้งบนเว็บไซต์และการศึกษาขององค์กรต่างๆ ก็คือ “สิ่งแวดล้อม” เพราะทุกคนรู้ดีว่า ชีวิตเราไม่สามารถดำรงอยู่ได้ หากปราศจากสภาพแวดล้อมที่สะอาดและสมบูรณ์ ดังนั้น ในอนาคตผู้คนจะสนใจที่ใช้ทรัพยากรอย่างรู้คุณค่าและบริโภคสินค้าและบริการที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น รวมทั้งจะสนใจบริษัทที่ใส่ใจเรื่องพวกนี้ด้วยเช่นกัน ซึ่งเรื่องนี้จะเป็นแรงกดดันต่อบริษัทที่จะต้องปรับตัวตามพฤติกรรมผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลงไป และเป็นโอกาสในการปรับเปลี่ยนกลยุทธ์ของบริษัท ให้เป็น “ธุรกิจสีเขียว ” มากขึ้น

แล้ว “ธุรกิจสีเขียวคืออะไร?”

ณ ปัจจุบัน ธุรกิจสีเขียวยังไม่มีนิยามที่ตายตัว แต่ละองค์กรที่เกี่ยวข้องก็จะให้คำจำกัดความของตัวเอง อย่างไรก็ตาม เราสามารถหาองค์ประกอบต่างๆ ที่เหมือนกันได้ ดังนี้

1. ธุรกิจสีเขียวต้องมีหลักการ นโยบาย และหน้าที่ที่คำนึงถึงความยั่งยืนและความรับผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม
2. ธุรกิจสีเขียวต้องยึดถือการดำเนินงานและการตัดสินใจทางธุรกิจ ตามหลักการ นโยบาย และหน้าที่ที่คำนึงถึงความยั่งยืนและความรับผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม
3. ธุรกิจสีเขียวต้องไม่ส่งผลกระทบทางลบ หรือ ลดผลกระทบทางลบ หรือ ส่งผลกระทบทางบวก ต่อสภาพแวดล้อมของท้องถิ่นหรือโลก รวมทั้งต่อประชาชน ชุมชน สังคม และเศรษฐกิจ
4. ธุรกิจสีเขียวต้องมีกิจกรรมอย่างใดอย่างหนึ่งที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม อาทิเช่น
   • กิจกรรมที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในสำนักงาน เช่น การเปลี่ยนมาใช้หลอดไฟที่ประหยัดพลังงาน การนำกระดาษกลับมาใช้ซ้ำ และการปลูกต้นไม้รอบสำนักงาน เป็นต้น
   • กิจกรรมที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในโรงงาน เช่น การลดการใช้พลังงานในกระบวนการผลิต เป็นต้น
   • การผลิตผลิตภัณฑ์และบริการที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
   • การขนส่งวัตถุดิบและสินค้าที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม (โปรดดูเชิงอรรถ 1)
   • การเดินทางของพนักงานที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เช่น การสนับสนุนให้พนักงานเดินทางโดยใช้การขนส่งสาธารณะ และการประชุมผ่าน Teleconference เป็นต้น
   • กิจกรรมอื่นๆ ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
5. ธุรกิจสีเขียวต้องใส่ใจในคุณภาพชีวิตของพนักงาน เช่น ไม่มีลักษณะเป็นโรงงานนรกหรือมีการใช้แรงงานเด็ก มีรายได้ที่เหมาะสม และอยู่ในสภาพการทำงานที่ปลอดภัย เป็นต้น
6. ธุรกิจสีเขียวต้องปกป้องและเพิ่มคุณภาพชีวิตของผู้–บริโภคและลูกค้า เช่น มีการใช้ส่วนผสมที่ปลอดภัยต่อสุขภาพ และมีการผลิตผลิตภัณฑ์และบริการที่ตอบสนองต่อวิถีชีวิตสีเขียว (Green Living) เป็นต้น
7. บริษัทสามารถแสวงหาผลกำไรจากการดำเนินธุรกิจสีเขียวได้ ทั้งในรูปการลดค่าใช้จ่ายและต้นทุนในบริษัท และการขายผลิตภัณฑ์และบริการที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

เราจะเห็นได้ว่า ธุรกิจสีเขียวมีความครอบคลุมในหลากหลายประเด็น เช่น สิ่งแวดล้อม สุขภาพ และสิทธิมนุษยชน เป็นต้น และในหลายระดับ เช่น พนักงาน ลูกค้า ประชาชนทั่วไป สังคม และเศรษฐกิจ เป็นต้น รวมทั้งบริษัทยังสามารถแสวงหาผลกำไรจากธุรกิจสีเขียวได้อีกด้วย

แล้ว “ธุรกิจสีเขียวส่งผลดีต่อบริษัทอย่างไร?”

ธุรกิจสีเขียวสามารถสร้างผลประโยชน์ให้กับบริษัทในหลายๆ ด้านทั้งในรูปที่เป็นตัวเงินและไม่เป็นตัวเงิน ดังนี้

1. ลดต้นทุนของบริษัท เช่น ห้างวอลมาร์ท (Walmart) ประหยัดค่าใช้จ่ายและต้นทุนได้มากกว่า 500 ล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปี จากการริเริ่มการทำธุรกิจที่ยั่งยืน หรือ ดูปองท์ (Dupont) สามารถประหยัดค่าใช้จ่ายและต้นทุนได้ 2,200 ล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปี ในช่วงก่อนปี 2007 จากการเพิ่มประสิทธิภาพพลังงาน (Energy Efficiency)
2. รับรายได้จากการขายผลิตภัณฑ์และบริการสีเขียว เช่น เจเนอรัล อิเล็คทริค หรือ จีอี (General Electric: GE) สามารถขายผลิตภัณฑ์และบริการสีเขียวได้ถึง 70,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐในช่วงปี 2005 ถึง 2010 หรือ อินเตอร์เฟซ (Interface) สามารถขายพรมที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมคิดเป็น 28% ของกำไรจากการดำเนินงานในช่วง 14 ปีที่ผ่านมา
3. สร้างชื่อเสียงให้กับบริษัทและภาพลักษณ์ให้กับแบรนด์ เช่น กรีน ฟลอรัล คราฟท์ (Green Floral Crafts) ซึ่งเป็นบริษัทขายของตกแต่งบ้านที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ได้สื่อสารไปยังลูกค้าเกี่ยวกับการทำธุรกิจสีเขียว และการผลิตสินค้าที่ถูกทำขึ้นโดยครอบครัวในหมู่บ้านต่างๆ ทั่วโลก ทำให้สร้างความแตกต่างให้กับสินค้าเมื่อเปรียบเทียบกับคู่แข่ง และทำให้ลูกค้ารู้สึกว่า เขากำลังซื้อสินค้าที่ดี ทั้งในแง่คุณค่าที่ได้รับจากสินค้าโดยตรง และมีส่วนช่วยเหลือสังคม รวมทั้งรักษาสิ่งแวดล้อมด้วย

เชิงอรรถ:

1. คำว่า “ผลิตภัณฑ์และบริการที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม” (Environmentally Friendly Products and Services หรือ Environment-Friendly Products and Services) กับ “ผลิตภัณฑ์และบริการสีเขียว” (Green Products and Services) คือคำเดียวกัน สามารถใช้ทดแทนกันได้ นอกจากนี้ ยังมีคำอื่นๆ ที่อยู่ในขอบข่ายนี้และสามารถใช้แทนกันได้  เช่น Eco-Friendly Products and Services และ Nature-Friendly Products and Services เป็นต้น

*ตีพิมพ์ลงใน จุลสารจับกระแสเศรษฐกิจสีเขียว (Green Economy Watch) ฉบับที่ 1 | ปีที่ 1 | พ.ศ. 2558